Intelligenzaktion

Intelligenzaktion – niemiecka akcja przeciwko polskiej inteligencji Górny Śląsk – Rejencja Katowicka 1939–1940 r.

Tylko naród, którego warstwy kierownicze zostaną zniszczone, da się zepchnąć do roli niewolników – te słowa kanclerza Rzeszy Adolfa Hitlera najlepiej oddają cele akcji, w wyniku której od pierwszych chwil wojny represjom poddano polską inteligencję, elitę kulturalną i polityczną oraz duchowieństwo. Niemcy nie oszczędzili również właścicieli ziemskich i przedsiębiorców oraz przedstawicieli różnych grup zawodowych mieszkańców Górnego Śląska i terenów przyłączonych do Rejencji Katowickiej.

Na dwudziestu czterech planszach zaprezentowane zostały informacje dotyczące poszczególnych faz akcji, sylwetki osób poddanych represjom przez Niemców oraz niemieckich obozów koncentracyjnych, w których były przetrzymywane ofiary.
Po raz pierwszy zaprezentowane zostały fotografie i dokumenty pochodzące ze zbiorów rodzinnych potomków bohaterów wystawy. Obszerny zestaw ilustracji uzupełniają materiały pochodzące m.in. z Archiwum Archidiecezjalnego w Katowicach, Archiwum parafii pw. św. Szczepana w Katowicach, Archiwum Państwowego w Katowicach, Biblioteki Śląskiej, Centralnego Archiwum Wojskowego, Museu d’Història de Catalunya – Fons Amical de Mauthausen, Instytutu Pamięci Narodowej, Narodowego Archiwum Cyfrowego, Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau oraz The US National Archives and Records Administration.

Premiera wystawy miała miejsce w siedzibie Sejmu RP w Warszawie w marcu 2018 r., a następnie była prezentowana w Urzędach Wojewódzkich w Katowicach i Opolu, a także m.in. w Bielsku-Białej, Piekarach Śląskich, Świętochłowicach, Strzegomiu oraz byłym niemieckim obozie koncentracyjnym Gross-Rosen. W kwietniu 2019 r. przy współpracy ze środowiskami polskimi w Niemczech oraz Konsulatem RP w Kolonii po raz pierwszy zaprezentowano wystawę w Essen, natomiast we wrześniu tego samego roku przy współpracy z Ambasadą RP wystawa została przedstawiona Berlinie.

Wystawa powstała z inicjatywy historyka i publicysty dr. Andrzeja Krzystyniaka, natomiast jej autorem jest Łukasz Kobiela. Powstanie ekspozycji stanowi pierwszy etap projektu obejmującego również publikację wydawnictwa oraz poszerzenie prezentacji o losy kolejnych ofiar „Intelligenzaktion”.

O Akcji
Miejsca prześladowań
Epilog

Wybrane sylwetki ofiar prześladowań

Maksymilian Basista

Karol Bytomski

Konstanty Ćwierk
Paweł Dubiel
Władysław Dziedzic
Marian Główka
Jan Jedynak
Bolesław Kardoliński
Władysław Kępiński

Franciszek Koryciński

Władysław Masłowski
Tadeusz Mazepa

Jadwiga Murzynowska

Karol Rożniewski

Franciszek Ścigała
Jan Sikora
Henryk Sławik
Nikodem Sobik
Bł. Emil Szramek
Jan Sztwiertnia
Alojzy Tomaszewski
Władysław Wierzbicki