Paweł Dubiel

działacz społeczny

Uro­dził się 25.01.1879 w Królew­skiej Hu­cie. Po ukoń­cze­niu edu­ka­cji pod­jął pra­cę ja­ko gór­nik w ko­pal­ni „Król” (Prinz Karl von Hes­sen, Königs­gru­be). Oże­nił się z Ma­rią Lu­bo­jań­ską, W 1897 był współ­za­ło­ży­cie­lem To­wa­rzy­stwa Mło­dzie­ży św. Sta­ni­sła­wa Ko­st­ki, które­go zo­stał se­kre­ta­rzem. Trzy la­ta później, w 1900 r., po opu­szcze­niu Kół­ka To­wa­rzy­skie­go w Kró­lew­skiej Hu­cie wraz z przy­ja­ciół­mi od­two­rzył Ka­sy­no Pol­sko-Ka­to­lic­kie zaj­mu­ją­ce się krze­wie­niem pol­sko­ści po­przez m.in. orga­ni­za­cję wy­da­rzeń kul­tu­ral­nych i pa­trio­tycz­nych oraz pro­wa­dze­nie bi­blio­te­ki. Był człon­kiem za­rzą­du gnia­zda „So­ko­ła”, do które­go na­le­ża­ły rów­nież je­go żo­na i jej sio­stra Ju­lia. Ak­tyw­nie dzia­łał w Związ­ku Gór­ni­ków Zjed­no­cze­nia Za­wo­do­we­go Pol­skie­go, prze­wo­dni­cząc od­dzia­ło­wi ZPP w Kró­lew­skiej Hu­cie. W gru­dniu 1902 r. uro­dził się je­go syn Pa­weł Mi­ko­łaj – późniejszy dzia­łacz spo­łecz­ny i wie­lo­let­ni po­seł na Sejm. W 1910 r., w związ­ku z ob­ję­ciem funk­cji se­kre­ta­rza Okrę­gu Gli­wi­ce – Za­brze, Pa­weł Du­biel prze­niósł się do Za­brza, z cza­sem zo­sta­jąc wi­ce­pre­ze­sem Od­dzia­łu Gór­ni­ków ZPP i człon­kiem władz na­czel­nych ZPP Gór­ne­go Ślą­ska. Je­go ak­tyw­ność by­ła po­wo­dem nę­ka­nia przez wła­dze nie­miec­kie, w 1913 r. za zor­ga­ni­zo­wa­nie „Świę­ta pie­śni pol­skiej” miał spra­wę są­do­wą.

Po wy­bu­chu I wojny świa­to­wej zo­stał zmo­bi­li­zo­wa­ny i od lip­ca 1915 r. słu­żył w ar­mii pru­skiej wraz z Kon­stan­tym Wol­nym w la­za­re­cie dla ko­ni w Bia­łej Pod­la­skiej. Po za­koń­cze­niu woj­ny i po­wro­cie do Za­brza kon­ty­nu­o­wał dzia­łal­ność pro­pol­ską. Dzia­dek zo­stał w Za­brzu do­ko­op­to­wa­ny do Ar­be­i­ter – und Sol­da­ten­rat [Ra­dy Ro­bot­ni­czo-Żoł­nier­skiej – przyp. aut.] oraz obra­ny na wi­ce­prze­wo­dni­czą­ce­go Pol­skiej Ra­dy Lu­do­wej. W je­go mie­szka­niu by­wa­li i na­ra­dza­li się wy­bit­ni przy­wód­cy i dzia­ła­cze na­ro­do­wi: Woj­ciech Kor­fan­ty, Józef Ry­mer, Woj­ciech So­siń­ki, Adolf Li­goń i in­ni – wspo­mi­nał je­go wnuk Pa­weł.

Pod­czas Sej­mu Dziel­ni­co­we­go Po­la­ków by­łe­go za­bo­ru pru­skie­go w gru­dniu 1918 r. zo­stał wy­bra­ny przed­sta­wi­cie­lem Re­jen­cji Opol­skiej w Na­czel­nej Ra­dzie Lu­do­wej w Po­zna­niu. Nadal dzia­łał w Zjed­no­cze­niu Za­wo­do­wym Pol­skim, zo­stał później także człon­kiem Ra­dy Na­czel­nej Na­ro­do­wej Par­tii Ro­bot­ni­czej. W Pol­skim Ko­mi­sa­ria­cie Ple­bi­scy­to­wym w By­to­miu ob­jął prze­wo­dnic­two sek­cji Związ­ków Za­wo­do­wych i kie­row­nic­two Wy­dzia­łu So­cjal­no-Po­li­tycz­ne­go.

Po przy­łą­cze­niu czę­ści Gór­ne­go Ślą­ska do Pol­ski w 1922 r. Pa­weł Du­biel w związ­ku z na­pa­ścia­mi ze stro­ny Niem­ców prze­niósł się do Królew­skiej Hu­ty, gdzie pra­co­wał ja­ko dy­rek­tor Spół­dziel­ni Spo­żyw­ców „Zjed­no­cze­nie”. Po nie­u­da­nej próbie wy­bo­ru na se­na­to­ra RP z ra­mie­nia Na­ro­do­wej Par­tii Ro­bot­ni­czej zo­stał człon­kiem Ślą­skiej Ra­dy Wo­je­wódz­kiej. W mar­cu 1927 r. wy­bra­no go na wi­ce­bur­mi­strza, a na­stęp­nie peł­nił funk­cję wi­ce­pre­zy­den­ta mia­sta, które w 1934 r. zmie­ni­ło na­zwę na Cho­rzów. W ma­ju 1939 r. prze­szedł na eme­ry­tu­rę.

Na po­cząt­ku kwiet­nia 1940 r. zo­stał are­szto­wa­ny przez Niem­ców je­go młod­szy syn – Józef Du­biel, a 22.05.1940 r. on sam i je­go star­szy syn – rów­nież Pa­weł. By­li oni po­cząt­ko­wo prze­trzy­my­wa­ni w Cho­rzo­wie, a na­stęp­nie prze­trans­por­to­wa­ni do obo­zu kon­cen­tra­cyj­ne­go w Da­chau. Sy­no­wa wraz z żo­ną by­łe­go pre­zy­den­ta Cho­rzo­wa Win­cen­te­go Spal­ten­ste­i­na (który rów­nież zo­stał wy­wie­zio­ny do Da­chau) pod­ję­ła in­ter­wen­cję w ce­lu zwol­nie­nia za­trzy­ma­nych człon­ków obydwu ro­dzin. Interwencja za­koń­czyła się sukcesem, najpierw zwolniony z obozu został Win­cen­ty Spal­ten­ste­in, a następnie synowie Pawła Dubiela Józef i Paweł. Nie­ste­ty Pa­weł Du­biel se­nior nie doczekał zwolnienia, zgi­nął w obo­zie w Da­chau uśmier­co­ny za­strzy­kiem fe­no­lu 5.08.1940 r. Od góry: Pawał Dubiel senior, fotografia portretowa, lata 30., stoją od lewej: Paweł Dubiel junior z żoną Władysławą i Józef Dubiel, Siedzą od lewej: Paweł Dubiel senior, Paweł Dubiel (wnuk) i Maria Dubielowa.